کوید19نوعی بیماری ویروسی تنفسی است که شدیدا مسری و واگیردار است.

این بیماری توسط یک کرونا ویروس که از نظر ساختاری ژنومی قرابت زیادی با ویروس مولد سندرم حاد تنفسی SARS ونیز همولوژی وقرابت ژنی با ویروس مولد سندرم تنفسی مدیترانه ای MERS دارد و با نام  SARS-ncov- 2مشخص شده است. به نظر می رسد که این هفتمین کرونا ویروسی باشد که بی شباهت به اعقاب خود سبب یکی از مهمترین جهان گیری pandemic شده است وبه نظرنمی رسد که بخواهد یا بتواند جتمعه جهانی (انسانها)راترک کند.

بنابراقوالی ویروس مدتها قبل درکارکنان اب فاضلاب در قسمتی از ایتالیا مشاهده شده است وبرخی گزارشات ردپای ویروس را در دسامبر2019در فرانسه دربیمارانی مشاهده کرده اند .اما آنچه باعث جهان گیر شدن بیماری شد اینکه در شهرووهان چین بیماری دریک بازار فروش محصولات حیوانی (خام)به ناگهان شیوع بیدا کرد.

و به سرعت  به صورت اپیدمی در چین و برخی کشورهای همجوار مانند کره جنوبی و ... منتشر شد . طی یکی دو ماه  پای ویروس به منطقه خاورمیانه و عمدتا ایران کشیده شد و طی چند ماه اروپا و سپس امریکای شمالی ودر زمانی دیگر امریکای جنوبی ( لاتین) و اکنون  بیش از 280 کشور جهان را درگیر نموده است و پر چالش ترین پاندمی جهان را رقم زده است . اگرچه در قرون گذشته هولناکترین پاندمی جهان طاعوون خیارکی و تنفسی ( مرگ سیاه) بود که فقط در اروپا 25 تا 35 میلیون ها انسان را از بین برد ودر سال 1918 که پاندمی انفلوانزا در اسپانیا اغاز و به سرعت جهان ان زمان را در نوردید و نزدیک به 100 میلیون ازمردم جهان را از بین برد. امروزه این ویروس چند چهره بزرگترین چالش فراروی بشر است به هیچ نژاد ،سن،جنس وشرایط اب وهوایی ارتباط ندارد به نظر می رسد که از نوزادان ، بچه ها ، جوانان و بالغین نیز نمیگذرد. و درافراد سالخورده و دارای بیماری های زمینه ای مانند دیابت ‍‍‍پیشرفته – چاقی وکسانی که دارای مشکلات پرفشاری خون و قلبی و عروقی هستند از شدت مرگ آوری بیشتری برخوردار است.

-ویروس شناسی:n-cov 2019

ویروسی است با ساختار single-stranded RNAدارای پروتین های خاص در نوکلیوکپسید (Nucleocapsid)است .در قسمت خارجی یک کیسه چربی (lipid envelope) است و بران شاخک ها  spikهایی است که به کمک آنها بر رسپتورهای سلولی احتمالی ACE2 می نشیند.

گیرنده های ANGIOTENSIN converting Enzyme2 برروی بسیاری از سلول ها مانند سلولهای دستگاه تنفسی ،اندوتلیال عروقی،قلب وکلیه ها دیده می شود واینها ارگانهای هدف ویروس برای تهاجم است. ومعمولا مرگ در اثر آلودگی با ویروس به صورت multisystem failureازکار افتادن چند سیستم و اندام عارض می شود تاکنون و به صورت دقیق مشخص نشده است که source یا منبع ویروس چیست.اگرچه تشابهات ژنی کرونا ویروس جدید  باژنوم نوعی خفاش ویک حیوان مورچه خوار( pangolin)دیده شده است.

انواع تظاهرات بالینی در کووید19:

-ناقلین بدون علامت :که مهم ترین انتقال دهندگان ویروس تلقی می شوند اینها هیچ علایمی ندارند ویا مختصر حالت سرماخوردگی دارند که خودبه خود خوب میشوند.

بیماران با علایم متوسط :بیماران ممکن است با علایم  flue یا سرماخوردگی همراه با تب مختصر وسردرد باشند این دسته نیز با مراقبت خانگی واستفاده از داروهای متعارف خوب میشوند.

ولی عطسه ،سرفه وبلندصحبت کردن آنها میتواند ویروس را ازطریق قطرات تنفسی به اطرافیان منتقل کند.

عمده ترین راه انتقال Respiratory droplet ویا گاها به صورتeذرات تنفسی کمتراز 5 میکرون یا ایروزول است.

البته اگر قطرات تنفسی بیمار در سطوح مجاور بیمار پخش شود میتواند گاها تا 9روز آلوده کننده باشد وچنانچه دست آلوده با این ذرات چشم را لمس کند ویروس میتواند از طریق مخاطات وبخصوص مخاط چشم منتقل شود.

بیماران با علایم شدید دارای تب بالای 37.5تا38.2سردرد،سرفه های خشک متوالی بدن درد،بیحالی،بی اشتهایی، وگاها همراه با ازدست دادن حس بویایی وچشایی هستند.این بیماران نیاز مراقبت بیمارستانی و یا قرنطینه خانگی همراه با درمان و داروهای ضدویروس مرسوم نیز وداوهای ضدمیکروبی مانند آزیترومایسین که میتواند باکتری های میکوپلاسما ، کلامیدیا  را پوشش دهند درمان شوند.

بیماران با علایم خیلی شدید کسانی هستند که دارای بیماری های زمینه ای مانند دیابت انواع سرطان ها (سرطان خون) یا کسانی که به هرصورت سیستم ایمنی انها تحت تاثیرقرار گرفته است اینها علاوه برمراقبت ودرمان اصولی گاها نیاز به اسیتفاده از وسایل تنفس مصنوعی دارند ولازم است لوله گذاری تنفسی intubation ویا تراکیوستومی شوند.

از هردو بیمار بستری در  ICUبا این نمای بالینی متاسفانه  یکی از دنیا خواهد رفت.

یکی از خطرناک ترین عواقب در بیماری کوید19پدیده ترومبوز عروقی است.که میتواند در سطع وسعی از عروق ایجاد می شود.

وایجاد آمبولی ریه،ترومبوز در عروق سیاهرگی عمقیLdvt و یا هرجایی ازبدن باشد. بسیاری از بیماران بعد از ترخیص از بیمارستان واصطلاحا گذراندن دوره بیماری یا درمان با پدیده ی ترومبوز عروقی وایست قلبی از دنیا رفته اند.

آزمایشات تشخیصی:

بنابر پیسشنهاد بهداشت جهانی who تاکنون استاندارد طلایی تشخیص آلودگی با کرونا ویروس جدید را براساس RT-PCRقرار داده اند.

البته این ازمایش نیاز به ابزار استاندارد نمونه برداری از پشت حلق وسوراخ های بینی دارد.

و به یک سیستم  RT-PCRاستاندارد شده که به وسیله ی متخصصین مجرب طراحی واجرا می شود  دارند.

بااین حال بنابر مقالاتی  این روش 30-40٪ منفی کاذب دارند یعنی کسانی هستند که آلوده شده ویا حتی بیماری را دارند وآزمایش  pcRمنفی گزارش شده است.

آزمایشات سرولوژی برپایه الیزا می تواند آنتب بادی های  IgMدرمراحل حادوIgGدرمراحل دیر تر یا نقاهت سطعIgG,IgA درارتباط با کوید19 راسنجید.

بنظر میرسد که این روش ها کمتر تهاجمی وکمتر وقت بر باید بتواند جانشینRT-  PCRشود تابتوان تعدادزیادی از جمعیت را درمراحل مختلف بیماری در زمان نزدیک 2 ساعت شناسایی نمود.

سایر آزمایشات بالینی کمک کننده در تشخیص کوید19

1:C-reactive protein   CRPکه گاها به 200 mg/dl می رسد.

2:F ibrinogen  فیبرینوژن یک پروتین فاز حاد است که در کوید19 افزایش چشمگیری دارد.

3:D-Dimer-FDP-که بیشتر در حالت شدید و  dicبالا می رود وگاها بالاتراز 1000 ng/ml است.

4:lactate dehydrogenase(LDH) درکوید19افزایش چشمیگری دیده می شود.

5:Lymphopeniaکاهش شدید لنفوسیت های خون وافزایش نسبت نوتروفیل به لنفوسیت.

6:neutrophils-nucleous changesکه هسته نوتروفیل ها بصورت حرفC  ویا به شکل جنین در می آید.

6:Interlekin افزایش اینترلوکین6

9: prothrombin time variation  (تغیرات دامنه.ptاز عدم تغییر تا از10تا20ثانیه متغییر است. دامنهptt)

10: No change in ptt دامنه تغییرات pttنامحسوس است.

11: uaully No change in platelet count  (معمولا تغییراتی در تعداد پلاکت دیده نمی شود.

امروزه علاوه برازمایشات بالینی و ملکولی بیشتر بیماران را  براساس داده های رادیولوژیک HRCT سینه ارزیابی می کنند وبراساس شدت و ضعف انفیلتراسیون در ریه ها (infilteration) بستری درمان ویادرمنزل قرنطینه می کنند مدت قرنطینه از14تا21روز متغیر است.

از دیدگاه درمانگری تاکنون هیچکدام از داروهای ضد ویروسی به تنهایی نتوانسته اند براین بیماری کاملا موثر باشند وهمیشه مخلوطی از داروهای ضد ابولا، برخی داروهای برعلیه ایدز ونیز remidisivirاستفاده می شود.

امروزه بیش از 150کشور جهان فعالیت هایی در ارتباط با ساخت واکسن برعلیه SARS-n-cov-2شروع شده برخی از کشورها فازهای 1و2 کارازمایی بالینی واکسن ها راباموفقیت طی کرده اند .واکنون منتظر نتایج فاز3هستند اگرچه تولید واکسن موثر وکم عارضه برای چندمیلیون(میلیارد) انسان کاری است که باید طی 10سال انجام شود ولی امروزه بخاطر به خطر افتادن جمعیت جهان تلاش می کنند که تا اخر2021بتوانند واکسن موثری را درسطع وسیع تولید و واکسیناسیون اجرا کنند.

*آیا ویروس کرونا جدید به صورت یک پدیده آندمی (بومی) در جامعه جهانی خواهد ماند ؟

*آیا روش های پیشگیری مانند ماسک زدن و شستشوی مرتب دست ها در پیشگیری از بیماری کوید 19 مقدم بر درمان نیست ؟

*آیا واکنسیون بر علیه کوید 19تنها راه مقابل با همه گیری است ؟

*آیا مراقبت از بیماری های زمینه ای به منظور کاهش آمار بیماری کوید19 یک ضرورت است؟